Autor: r.pr. Monika Wieczorek
Zgłoszenie naruszeń prawa to wyzwanie, które nie tylko jest aktem etycznego działania, ale może także przynieść pracodawcy wymierne korzyści – pozwolić usunąć naruszenia, ograniczyć ryzyka prawne, finansowe i wizerunkowe.
Jednym z podstawowych hamulców blokujących korzystanie z wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa jest następująca obawa: sygnalista boi się, że skoro nie posiada dowodów na naruszenie, to nie tylko zgłoszenie jest niecelowe, ale także że poniesie z tego tytułu konsekwencje służbowe.
Jednak pamiętać należy, że pracodawca (lub inny podmiot gdy mowa o sygnaliście niebędącym pracownikiem) nie może uzależniać uznania zgłoszenia za skutecznie złożone od tego czy zawiera ono dowody na potwierdzenie stawianych zarzutów. Co więcej, zgodnie z dyrektywą 2019/1937 sygnaliście należy udzielić ochrony także wtedy, gdy nie dostarcza konkretnych dowodów, ale zgłasza uzasadnione obawy lub podejrzenia.
Zgłoszenie może obejmować zarówno informacje na temat dokonanych naruszeń, jak i naruszeń, których nie popełniono, ale istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo ich wystąpienia, działań lub zaniechań, co do których osoba dokonująca zgłoszenia ma uzasadnione podstawy, by sądzić, że stanowią naruszenia, oraz prób ukrycia naruszeń.
Trzeba przy tym pamiętać, że nie podlega ochronie osoba dokonująca zgłoszenia na podstawie nieuzasadnionych plotek i pogłosek.
Dostarczenie dowodów może jednak wzmocnić wiarygodność zgłoszenia i ułatwić prowadzenie postępowania wyjaśniającego. Jeśli ich brak, weryfikacji zgłoszenia, w tym rekonstrukcji zdarzeń, będzie sprzyjać przedstawienie przez sygnalistę jak największej liczby informacji. Należy jednak pamiętać, że zgłoszenie nie musi zawierać wyczerpujących dowodów na każdy aspekt naruszenia. Ważne jest zgłoszenie samych faktów i informacji, które są dostępne sygnaliście.
Z całą pewnością z perspektywy sygnalisty warto rozważyć złożenie dowodów, gdyż może to być istotne w przypadku konieczności udowodnienia, że zgłoszenie zostało dokonane w dobrej wierze i nie jest wynikiem złośliwości lub fałszywych oskarżeń. Solidne dowody mogą służyć jako tarcza ochronna dla sygnalisty przed represjami czy odwetem.
Niezależnie od tego organizacja powinna dołożyć wszelkich starań, aby realnie zagwarantować poufność prowadzonego postępowania wyjaśniającego i tym samym ochronić sygnalistę przed potencjalnym odwetem.
Napisz do mnie, jeśli potrzebujesz pomocy w tym obszarze: monika.wieczorek@wieczorek.legal